Διαβήτης

Τι είναι ο διαβήτης;

Ο σακχαρώδης διαβήτης, που συχνά αποκαλείται «διαβήτης», είναι μία χρόνια, μεταβολική νόσος, που σημαίνει ότι είναι μια μακροχρόνια νόσος που επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο η τροφή αφομοιώνεται μέσα στο σώμα. Καθώς η τροφή διασπάται σε μικρότερα μόρια που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πηγή ενέργειας από τα κύτταρα του σώματος, οι υδατάνθρακες μετατρέπονται κυρίως σε γλυκόζη, η οποία απελευθερώνεται στην κυκλοφορία του αίματος.

Η ποσότητα γλυκόζης (ή σακχάρου) στο αίμα, που ονομάζεται γλυκαιμία, ρυθμίζεται από την ινσουλίνη, μια ορμόνη που παράγεται από το πάγκρεας, ένα όργανο που βρίσκεται στην κοιλιακή χώρα. Με απλά λόγια, η ινσουλίνη δρα σαν ένα κλειδί που βοηθάει το σάκχαρο του αίματος να εισέρχεται στα κύτταρα του σώματος, μειώνοντας έτσι τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα. Αυτή η δράση ονομάζεται υπογλυκαιμική.

Στην περίπτωση του διαβήτη, είτε η παραγωγή ινσουλίνης είναι ανεπαρκής, είτε το σώμα σας δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει την ινσουλίνη που παράγει τόσο καλά όσο θα έπρεπε, ένα φαινόμενο που ονομάζεται αντίσταση στην ινσουλίνη. Σε κάθε περίπτωση, υπάρχει περίσσεια σακχάρου στην κυκλοφορία του αίματος που μπορεί να προκαλέσει σοβαρή βλάβη.¹

Πώς διαγιγνώσκεται ο διαβήτης;

Η διάγνωση βασίζεται σε εξετάσεις που μετρούν τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα, με διαφορετικό τρόπο: κατά τη νηστεία, πριν και μετά την κατανάλωση ενός υγρού που περιέχει γλυκόζη, μέσω της εξέτασης της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (HbA1c) που μετρά το μέσο σάκχαρο στο αίμα τους τελευταίους 2-3 μήνες ή σε μια τυχαία εξέταση σακχάρου στο αίμα. Σε περίπτωση διαβήτη άλλων τύπων εκτός του τύπου 2, απαιτούνται άλλες εξετάσεις.²

Πώς μπορεί να διαγνωστεί ο διαβήτης τύπου 2;

Υπάρχουν διάφορες εξετάσεις για τη διάγνωση του διαβήτη. Καθεμία από αυτές πρέπει να επαναληφθεί και δεύτερη ημέρα για τη διάγνωση του διαβήτη. Η εξέταση θα πρέπει να πραγματοποιηθεί σε χώρο υπηρεσιών υγείας (π.χ. σε ιατρείο ή σε διαγνωστικό κέντρο). Εάν ο γιατρός σας κρίνει ότι το επίπεδο της γλυκόζης στο αίμα είναι πολύ υψηλό ή εάν έχετε τα συνήθη συμπτώματα της υψηλής γλυκόζης στο αίμα και το αποτέλεσμα της εξέτασης είναι θετικό, μπορεί να μην σας ζητήσει να κάνετε και δεύτερη εξέταση για τη διάγνωση του διαβήτη.

Ακολουθούν τρεις συνήθεις τρόποι διάγνωσης του διαβήτη:

Γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1C): Η εξέταση της HbA1C μετρά τη μέση τιμή της γλυκόζης στο αίμα για τους τελευταίους 2 με 3 μήνες. Τα πλεονέκτημα αυτής της μεθόδου διάγνωσης είναι ότι δεν απαιτείται προηγουμένως νηστεία ή η λήψη κάποιου υγρού. Υπάρχει διάγνωση διαβήτη όταν η τιμή της HbA1C είναι ≥6,5%

Γλυκόζη πλάσματος νηστείας (FPG): Αυτή η εξέταση ελέγχει τα επίπεδα της γλυκόζης νηστείας στο αίμα. Νηστεία σημαίνει ότι δεν έχετε φάει και δεν έχετε πιει τίποτα (εκτός από νερό) για τουλάχιστον 8 ώρες πριν από την εξέταση. Αυτή η εξέταση συνήθως γίνεται νωρίς το πρωί, πριν το πρωινό γεύμα. Υπάρχει διάγνωση διαβήτη όταν η γλυκόζη αίματος νηστείας είναι ≥126 mg/dL

Από του στόματος δοκιμασία ανοχής στη γλυκόζη (OGTT): Η δοκιμασία OGTT ή αλλιώς καμπύλη σακχάρου, είναι μια εξέταση δύο ωρών που ελέγχει τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα πριν και 2 ώρες μετά την κατανάλωση ενός ειδικού γλυκού ροφήματος. Με αυτόν τον τρόπο, ο γιατρός σας βλέπει πώς επεξεργάζεται
τη γλυκόζη ο οργανισμός σας. Υπάρχει διάγνωση διαβήτη όταν η γλυκόζη 2 ωρών είναι ≥200 mg/dL

American Diabetes Association – Diagnosis.

Ερωτήσεις – Απαντήσεις
για τον διαβήτη

servier_campaign_orthihrisitwnfarmakwn_mhginesaigiatrostoueautousou_website_akolouthotinagogi_public_enhmerwsougiathnpathisisou_diavitis-09

Είναι ο διαβήτης
μια κοινή πάθηση;

Η απάντηση είναι ΝΑΙ. Σύμφωνα με τη Διεθνή Ομοσπονδία για τον Διαβήτη (International Diabetes Federation), 537 εκατομμύρια ενήλικες ζουν με διαβήτη παγκοσμίως, δηλαδή 1 στους 10. Ο συνολικός αριθμός των ατόμων με διαβήτη προβλέπεται να αυξηθεί σε 643 εκατομμύρια (1 στους 9 ενήλικες) έως το 2030 και σε 784 εκατομμύρια (1 στους 8 ενήλικες) έως το 2045. Ο διαβήτης προκάλεσε 6,7 εκατομμύρια θανάτους το 2021 – 1 κάθε 5 δευτερόλεπτα.³

Μόνο στις ΗΠΑ, 30,3 εκατομμύρια ενήλικες πάσχουν από διαβήτη και υπολογίζεται ότι 1 στους 4 από αυτούς δεν γνωρίζει ότι πάσχει¹. Υπολογίζεται, επίσης, ότι ο διαβήτης προκάλεσε άμεσα 1,5 εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως το 2012 και επιπλέον 2,2 εκατομμύρια θανάτους λόγω της υψηλής γλυκόζης στο αίμα που αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών και άλλων νόσων.²

Έχω ακούσει ότι υπάρχουν διάφορα είδη διαβήτη.
Είναι αλήθεια αυτό;

Πράγματι, αν και θα πρέπει μάλλον να πούμε ότι υπάρχουν διαφορετικοί τύποι διαβήτη. Η πιο κοινή μορφή είναι γνωστή ως διαβήτης τύπου 2: περίπου το 90% των περιστατικών διαβήτη ανήκουν στον τύπο 2. Εμφανίζεται συνήθως σε ενήλικες, όταν αναπτύσσεται αντίσταση στην ινσουλίνη ή όταν η παραγωγή ινσουλίνης γίνεται ανεπαρκής. Για χρόνια, τα συμπτώματα μπορεί να περνούν απαρατήρητα, εξ ου και η αναγκαιότητα των εξετάσεων σακχάρου στο αίμα σε άτομα που δυνητικά ανήκουν σε ομάδα κινδύνου, ιδίως αν αναλογιστεί κανείς ότι ο διαβήτης τύπου 2 μπορεί να καθυστερήσει ή ακόμη και να προληφθεί χάρη σε μέτρα υγιεινού τρόπου ζωής. ^3,4

Ο διαβήτης τύπου 1, που κάποτε ονομαζόταν νεανικός διαβήτης (ή ινσουλινοεξαρτώμενος διαβήτης), εμφανίζεται όταν το πάγκρεας δεν παράγει καθόλου ή παράγει πολύ λίγη ινσουλίνη. Θεωρείται ότι οφείλεται σε αυτοάνοση αντίδραση (το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται κατά λάθος στον οργανισμό) και επηρεάζει περίπου το 5% των ασθενών με διαβήτη. Σε αντίθεση με τον διαβήτη τύπου 2, τα περισσότερα περιστατικά αναπτύσσονται γρήγορα και διαγιγνώσκονται σε παιδιά, εφήβους ή νεαρούς ενήλικες, αλλά μπορεί να αναπτυχθεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Ο διαβήτης τύπου 1 δεν μπορεί να προληφθεί και απαιτεί καθημερινή λήψη ινσουλίνης για την επιβίωση. ^3,5

Υπάρχουν και άλλοι τύποι διαβήτη, αλλά σε αυτή την ιστοσελίδα, η κύρια εστίαση είναι στον διαβήτη τύπου 2. Για τυχόν περαιτέρω ερωτήσεις σχετικά με τον διαβήτη και τις άλλες μορφές του, επικοινωνήστε με τον γιατρό σας.

Έχω ακούσει για μια πάθηση που ονομάζεται «προδιαβήτης»
Τι είναι αυτό;

Ο προδιαβήτης είναι μια πάθηση κατά την οποία τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα είναι υψηλότερα από το φυσιολογικό, αλλά όχι αρκετά υψηλά για τη διάγνωση του διαβήτη. Εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως δεν γνωρίζουν ότι είναι στο στάδιο του προδιαβήτη, γι΄ αυτό και είναι σημαντικό να εξετάζονται για την κατάσταση αυτή. ⁵

Τα άτομα με προδιαβήτη μπορεί να αναπτύξουν διαβήτη τύπου 2 στη μετέπειτα ζωή τους. Υπάρχει ο κανόνας του «ενός τρίτου» – περίπου το ένα τρίτο των προδιαβητικών ατόμων θα αναπτύξει διαβήτη μέσα στα επόμενα 5 χρόνια, το ένα τρίτο θα παραμείνει προδιαβητικό, ενώ το ένα τρίτο θα επανέλθει στο φυσιολογικό. ⁶

Ναι, όσοι βρίσκονται στο στάδιο του προδιαβήτη έχουν και υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου. Ο έλεγχος του βάρους μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της εξέλιξης από προδιαβήτη σε διαβήτη και στην αποφυγή καρδιαγγειακών προβλημάτων. ⁶

Γιατί να κάνουμε ελέγχους;

Υπάρχουν παράγοντες κινδύνου για
διαβήτη τύπου 2 και τι κίνδυνο διατρέχω;

Για τον διαβήτη τύπου 2, οι παράγοντες κινδύνου είναι μάλλον γνωστοί. Οι ισχυρότεροι από αυτούς είναι το υπερβολικό σωματικό λίπος, το υπερβολικό βάρος και η παχυσαρκία. Η μεγαλύτερη περιφέρεια της μέσης και ο δείκτης μάζας σώματος έχουν, επίσης, αναγνωριστεί ως παράγοντες κινδύνου, ενώ εμπλέκονται και οι διατροφικές συνήθειες (υψηλή πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών, ζαχαρούχα ποτά, έλλειψη φυτικών ινών, κακές διατροφικές συνήθειες κατά την παιδική ηλικία κ.λπ.).

Το κάπνισμα αποτελεί, επίσης, σημαντικό παράγοντα κινδύνου, ακόμη και 10 χρόνια μετά τη διακοπή του καπνίσματος, αλλά πολλά άλλα κριτήρια μπορεί να παίζουν ρόλο: η εθνικότητα, το οικογενειακό ιστορικό διαβήτη, ο προηγούμενος διαβήτης κύησης στις γυναίκες ή η μεγαλύτερη ηλικία τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες κ.λπ. ⁷

Διαβήτης και καρδιαγγειακή νόσος

Υπάρχει στενή σχέση μεταξύ του διαβήτη και της καρδιαγγειακής νόσου, η οποία αποτελεί την πιο διαδεδομένη αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας στους ασθενείς με διαβήτη. Οι παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου, όπως η παχυσαρκία, η υπέρταση και η δυσλιπιδαιμία, είναι συνήθεις στους ασθενείς με διαβήτη, με αποτέλεσμα να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για καρδιακά συμβάντα. Επομένως, η στόχευση των παραγόντων κινδύνου για το καρδιαγγειακό σύστημα σε ασθενείς με διαβήτη είναι ζωτικής σημασίας για την ελαχιστοποίηση των μακροπρόθεσμων καρδιαγγειακών επιπλοκών της νόσου.⁸

Υπάρχουν επιπλοκές στον διαβήτη;

Ναι, και είναι αρκετά σοβαρές. Όταν ο διαβήτης δεν αντιμετωπίζεται σωστά, μπορεί να αναπτυχθούν επιπλοκές που απειλούν την υγεία. Μπορεί να εμφανιστούν οξείες επιπλοκές, όπως κώμα, όταν η γλυκόζη στο αίμα είναι ασυνήθιστα υψηλή, ή επιληπτικές κρίσεις ή απώλεια συνείδησης όταν η γλυκόζη στο αίμα είναι ασυνήθιστα χαμηλή (για παράδειγμα μετά από πολύ υψηλή δόση αντιδιαβητικού φαρμάκου).

Εν τω μεταξύ, με την πάροδο του χρόνου ο διαβήτης μπορεί να βλάψει την καρδιά, τα αιμοφόρα αγγεία, τα μάτια, τους νεφρούς και τα νεύρα. Μπορεί, επίσης, να αυξήσει τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου και καρδιακής νόσου. Ο συνδυασμός μειωμένης ροής του αίματος και της βλάβης των νεύρων μπορεί να οδηγήσει σε έλκη στα πόδια και λοιμώξεις, οδηγώντας τελικά σε ακρωτηριασμό. Στο μάτι, η βλάβη του αμφιβληστροειδούς μπορεί να προκαλέσει τύφλωση. Είναι, επίσης, μία από τις κύριες αιτίες νεφρικής ανεπάρκειας.⁷

Εγκεφαλικό επεισόδιο

Καρδιακή προσβολή

Ακρωτηριασμός

Τύφλωση

Νεφρική ανεπάρκεια

Έχω ακούσει ότι υπάρχουν πολλά διαφορετικά συμπτώματα
του διαβήτη. Είναι αλήθεια αυτό;

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

Υπερβολική ούρηση τόσο σε ποσότητα όσο και σε συχνότητα, πάθηση γνωστή ως πολυουρία
Υπερβολική και συνεχής δίψα, γνωστή ως πολυδιψία
Συνεχής πείνα (ή πολυφαγία)
Απώλεια βάρους
Θολή όραση
Κόπωση

Οι ασθενείς μπορεί, επίσης, να έχουν μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα στα χέρια ή στα πόδια, ξηρό δέρμα, πληγές που επουλώνονται αργά και μπορεί να είναι επιρρεπείς σε λοιμώξεις.^6,7,9

Μεταξύ του διαβήτη τύπου 2 και του διαβήτη τύπου 1, τα συμπτώματα μπορεί να είναι παρόμοια, αλλά συχνά είναι πιο ήπια ή ακόμη και ανύπαρκτα, στους ασθενείς με διαβήτη τύπου 2. Κατά συνέπεια, ο διαβήτης τύπου 2 μπορεί να περάσει απαρατήρητος για χρόνια και να διαγνωστεί μόλις εμφανιστούν επιπλοκές.^6,7

Ο διαβήτης είναι μια χρόνια νόσος, αλλά μπορεί να οδηγήσει
σε σοβαρά επείγοντα περιστατικά;

Ναι, μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά και απειλητικά για τη ζωή επείγοντα ιατρικά περιστατικά, τα οποία μπορεί να συμβούν εάν το σάκχαρο στο αίμα είναι πολύ υψηλό ή πολύ χαμηλό. Τα επείγοντα διαβητικά περιστατικά καλύτερα να αντιμετωπίζονται σε νοσοκομείο, το συντομότερο δυνατόν.⁶

Βιβλιογραφία:

1. CDC. Basics – Diabetes. 2019.
2. CDC. Getting Tested – Basics – Diabetes. 2019.
3. WHO. Global report on diabetes. 2016.
4. CDC. Type 2 Diabetes – Basics – Diabetes. 2019.
5. CDC. Type 1 Diabetes – Basics – Diabetes. 2019.
6. WHO. FAQs – Frequently Asked Questions on Diabetes. 2016.
7. WHO. Diabetes infographic. 2016.
8. Diabete and cardiovascular disease. Benjamin M Leon and al.
9. CDC. Symptoms – Basics – Diabetes. 2019.